Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleeğlenceli bir düzen değildir. Ahbaplık, cemiyet süresince insanoğluın nitekim ne davrandıklarını değil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak bağırsakin vardır. Hak değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene etkilemek, maşerî ömürın gerçekleşmesini temin etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin içinsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyen haklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet süresince insanoğluın hattıhareket ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her ahit mümkündür. “İşte tüze, beniâdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru bağırsakin evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi bağırsakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten fikirlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini temin etmek için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın kâffesidür. Daha münteşir bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî evetşyalnız düzenidir. Ahbaplık Söz Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arapça “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “pay” kelimesinin çoğşanlı “ilenme’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na gereğince tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mazmunında da kullanılır. Teknik Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu bağırsakin hala doyurucu bir teşhism strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi süresince üs olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri laf düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun kafalıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük tarafından güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun eder yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nüsha nitelikteki cümle durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bağırsakin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları mâni olmak bağırsakin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka yama; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kabil ayrımlı tüze dallarında ayrımlı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasi fikirleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşyalnız düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik süresince bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun tatbikî amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın strüktürsından meydana gelen ihtiyaçlarını içinlamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni ömürın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel strüktürsına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine yaraşıklı geçmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, ekonomik gerçeklere de sınırlıdır; ekonomik yokluklara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir organize altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sadık kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla türe, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere iki ayrımlı anlamda kullanılır. Hak esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mazmunında zatî bir özelliği deyimler. şahıs her ahit haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni serpmek yolunda daimî ve değteamülmez bir çaba gösterir. İşte bu hattıhareket ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe peritonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzlükında hukuki eder olarak nutuk konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Topluluk bağırsakindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bağırsakeren kurallar cümleü olarak tüze, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve takmak yerinde bulunduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir eder niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini bağırsakerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; gerek bulunan düzeni kavzamak, gerekse onu değteamültirmeyi meşrulaştırmak bağırsakin her ahit adalete kafavurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta içinmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze mazmunında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan tüze düzenlerinin kendisine yaraşıklı olup olmadığı açısından bir eder ve yorum ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve menfi içinlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Normal olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşyalnız uyacak, hem de bu maşerî ömürın amerikan barış süresince sürebilmesi bağırsakin bir düzen görünümünü sağlamaya çkızılışacaktır.